Балг

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Балг
Helianthus tuberosus
Ӏилманан классификаци
Дуьненайукъара Ӏилманан цӀе
Helianthus tuberosus L., 1753
Синонимаш

Балг[1][2][3], (лат. Heliánthus tuberósus) — Астрийн (Asteraceae) доьзалера Маьлхан хӀун тайпана орамстоьман дукха шерийн бецан ораматийн кеп[4].

Оьрсаша ораматах кхин а олу «Лаьттан кхор»[4][5], «къудс-гӀалин артишок»[6], «бульба», «бульва», «бараболя»[7].

Ботаникин сурт хӀоттор[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ораман система гӀорадолуш, кӀорга йу. Лаьттан бухара зуьгалшкахь (столонашкахь) кхоллало даа мегаш долу орамстоьмаш (кӀайн, можа, шекъанан басахь, цӀен) чомана тера ду копастин тумах йа хорсамах[4][5]. Орамстоьмаша Российн йуккъера асанехь дика Ӏа доккху лаьттан бухахь.

ГӀад нисса онда нийса лаьтташ, локхаллехь 40 см тӀера 4 м кхаччалц, лакхахь даьржаш, доца чоьш девлла.

ГӀаш херхан-церг кепара геннийн, чо болуш: лахарниш — хӀоакепара йа догкепара-хӀоакепара, дуьхь-дуьхьала; лакхарниш — дахделла-хӀоакепара йа ланцетан, рогӀен.

Зазанаш гулдина 2—10 см диаметр йолчу тускаршка. Йуккъера турбакепара зазанаш можа, стен-боьршанаш; йистернаш ца хьекъа харцтӀилдиган заза дешин-можа, иттанна тӀера пхийттанне кхаччалц. Российн Европин декъехь заза доккху августехь — октябрехь[8].

СтомхӀу, Российн европин декъехь хила йолу сентябрехь — октябрехь[8].

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. Агабабян, 1956, с. 453.
  2. Медведев, Сметанникова, 1981, с. 284.
  3. Ударение на последний слог — согласно изданию Зализняк А. А. Грамматический словарь русского языка: Словоизменение. Ок. 100 000 слов. — 3-е стер. изд. — М.: Русский язык, 1987. — С. 541. — 880 с. — 100 000 экз.
  4. 1 2 3 Балг // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  5. 1 2 топанамбур // Биологический энциклопедический словарь., Биологический энциклопедический словарь.
  6. Пикок, Т. Л. Аббатство Кошмаров. Усадьба Грилла. — М.: Наука, 1988. — С. 63. — 424 с. — (Лит. памятники). — 50 000 экз. — ISBN 5-02-012641-1.
  7. Бульба, земляная груша // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  8. 1 2 Губанов И. А. и др. 1341. Helianthus tuberosus L. — Подсолнечник клубненосный, или топинамбур // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3 т. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл., 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 405. — ISBN 5-87317-163-7.

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Агабабян Ш. М. Земляная груша // Кормовые растения сенокосов и пастбищ СССР : в 3 т. / под ред. И. В. Ларина. — М. ; Л. : Сельхозгиз, 1956. — Т. 3 : Двудольные (Гераниевые — Сложноцветные). Общие выводы и заключения. — С. 453—456. — 880 с. — 3000 экз.
  • Груша земляная // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Назаревский Н. И. Культура топинамбура и его кормовое значение. — Фрунзе: Киргосиздат, 1936. — 152 с. — 3000 экз.
  • Биологический энциклопедический словарь / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Баев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — М. : Сов. энциклопедия, 1986. — С. 637. — 831 с. — 100 000 экз.
  • Виноградова Ю. К., Майоров С. Р., Хорун Л. В. Подсолнечник клубненосный, топинамбур // Чёрная книга флоры Средней России (Чужеродные виды растений в экосистемах Средней России) / РАН; ГБС РАН им. Н. Н. Цицина; отв. ред. Ю. Ю. Дгебуадзе. науч. ред. А. С. Демидов. — М.: ГЕОС, 2009. — С. 188—194. — 494 с. — (Чужеродные виды России). — ISBN 978-8-89119-487-9.
  • Дергачева Н. В., Казыдуб Н. Г. Клубненосные культуры (картофель, топинамбур, батат, маниок, таро, ямс): Учебное пособие. — Омск: ОмГАУ, 2011. — 208 с. — ISBN 978-5-89764-332-5.
  • Медведев П. Ф., Сметанникова А. И. Топинамбур // Кормовые растения европейской части СССР. — Л.: Колос, 1981. — С. 284—287. — 335 с. — 25 000 экз.

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]